Một chức năng quan trọng của nhiều điểm kiểm soát là để kiểm soát các sai hỏng về ADN - các sai hỏng này được nhận biết bằng các cơ chế nhận diện. Khi các sai hỏng được nhận diện thì điểm kiểm soát sẽ sử dụng một cơ chế tín hiệu để chặn chu kỳ tế bào cho đến khi các sai sót đã được khắc phục hoặc nếu không khắc phục được thì kích hoạt cơ chế tự hủy tế bào theo chương trình hay chết tế bào được lập trình (cơ chế phản ứng). Tất cả các điểm kiểm soát sai hổng về ADN đều sử dụng cơ chế nhận diện-tín hiệu-phản ứng như vậy.

Có những ý kiến và nghiên cứu cho thấy rằng chu trình tế bào hoạt động như một chiếc đồng hồ; tuy nhiên nếu vậy các giai đoạn của chu kỳ tế bào phải hoạt động phần nào như một chiếc đồng hồ nội tại, tức là chúng sẽ quyết định một pha sẽ kéo dài bao lâu.[2] Nói cách khác cơ chế kiểm soát hoạt động như một máy bấm giờ, chúng độc lập với các sự kiện bên trong và bên ngoài tế bào vì vậy cơ chế định thời gian của chúng tiếp tục hoạt động ngay cả khi các sự kiện đó có gì bất thường.[1] Tuy nhiên thật ra trong phần lớn các tế bào, cơ chế kiểm soát này có những phản ứng đối với các thông tin chúng nhận được trong chu kỳ tế bào và qua đó điều chỉnh thời gian các pha của chu kỳ để tế bào có đủ thời gian sửa chữa sai hổng và chuẩn bị cho pha kế tiếp.[1] Chu kỳ tế bào hiện nay được mô tả như một chuỗi đôminô: pha trước của chu kỳ phải hoàn tất trước khi pha sau diễn ra. Các điểm kiểm soát chu kỳ tế bào được cấu thành bởi các enzyme kinase và các protein tiếp hợp, tất cả chúng đóng vai trò nổi bật trong việc duy trì sự thống nhất của quá trình phân bào.

Trong phần lớn các tế bào nhân chuẩn, một chu kỳ tế bào có ba điểm kiểm soát chính. Ở cuối pha G1 có một điểm kiểm soát mang tên điểm giới hạn (restriction point hay restriction checkpoint - RP) hay điểm bắt đầu, nơi mà tế bào tiến vào pha S và bắt đầu quá trình tự nhân đôi ADN.[Gc 1] Điểm thứ hai là điểm kiểm soát G2/M. tại đây cơ chế kiểm soát kích hoạt các sự kiện sớm của quá trình nguyên phân dẫn tới sự sắp xếp của các nhiễm sắc thể trên thoi vô sắc. Điểm kiểm soát thứ ba là điểm chuyển tiếp kỳ giữa-kỳ sau, tại đây hệ thống kiểm soát kích hoạt sự chia tách của các nhiễm sắc tử chị em trong các nhiễm sắc thể kép.[1]